تحلیل همزادی اخلاق و تمدّن در نگرش طبیعت گرای مسکویه رازی
نویسنده
چکیده مقاله:
مسکویه رازی بیش از نیمی از عمر خود را در دستگاه حکومت آل‌بویه گذراند. او دغدغۀ شکوفایی تمدّن اسلامی را داشت. مسئلۀ او چیستی و چگونگی تحقق جامعۀ متمدّن است و در قالب پنج گام، فرایند تحقق جامعۀ متمدن را در آثار خود به تصویر کشیده است: در گام نخست، تعاون و مشارکت اجتماعی را بنیادی‌ترین مفهوم برای یک جامعۀ متمدن دانسته و بر اساس این مفهوم پایه، از امکان‌ناپذیریِ تحقق سعادت در بیرون از اجتماع سخن می‌گوید؛ در گام دوم، زیربنای این مفهوم را در نیازهای طبیعی انسان جست‌وجو می‌کند و زمینه‌ای برای طرح نظریۀ اخلاقیِ قانون طبیعی آماده می‌کند؛ در گام سوم، از دو عامل دین و خرد جمعی برای فعلیت بخشیدن به خصلتِ طبیعی تعاون، سخن گفته و با تبیین کارکردهای دین، تأثیر آموزه‌های دینی بر تقویت مؤانست و مشارکت و در نتیجه، همبستگیِ اجتماعی را تبیین کرده است؛ در گام چهارم، غایات نهایی و میانی را برای تعاون اجتماعی مشخص کرده است؛ و در گام پنجم، برای تحقق این غایات، ساختار حکومت عادلانه و سازوکار نظارت بر حکومت برای رساندن جامعه به غایت نهایی را در قالب قوانین دین و پرسشگری‌های آزاداندیشانِ خیرخواه پیشنهاد می‌کند. این مقاله با روش تحلیلی و استنادی، ضمن تبیین این پنج گام، به فرایند تحقق جامعۀ متمدن و نسبت آن با اخلاق در نگرش مسکویه رازی پرداخته و به تناسب بحث، تمایز رهیافت اخلاقی وی با ارسطو را تبیین کرده است.
منابع مشابه
همزادی دین و تمدن؛ بن‌مایه انگاره‌های تمدنی سیدحسین نصر
این نوشتار گزارشی از انگاره‌های تمدن‌شناسانه سیدحسین نصر در کلی‌ترین برش آن و بدون لحاظ تمدنی خاص است. درعین‌حال، امکان‌سنجی ارجاع این انگاره‌ها به انگاره یا نظریه‌ای مرکزی به نام همزادی دین و تمدن را عهده‌دار است. در این راستا، پس از معلوم‌کردن جایگاه تمدن در حیات بشر از دیدگاه نصر، نظریه کلان تمدن‌شناسانه وی، یعنی همزادی دین و تمدن را معرفی می‌کند و سپس به برخی نتایج حاصل از این نظریه درباره ...
متن کاملطرح رشد اخلاقی در اندیشه أبوعلی مسکویه رازی
هدف: تحلیل و تدوین مبانی و مراحل رشد اخلاقی، یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های دانشمندان و پژوهشگران علوم اخلاق، تربیت و روان‌شناسی است. از سوی دیگر، یکی از رسالتهای اصلی دانشگاه اسلامی نیز رشد اخلاقی و معنوی دانشجویان است که امروزه گاهی در فضای علمی دانشگاه به فراموشی سپرده می‌شود. از مهم‌ترین منابع برای تدوین و تحلیل این رشد، آثار اخلاقی است که از تمدن اسلامی در سنّتهای اخلاق فلسفی، عرفانی و غیره بر ...
متن کاملبرسی اخلاق در بوستان سعدی بر اساس کتاب تهذیب الاخلاق ابن مسکویه رازی
یکی از مواردی که همواره در ادبیات ما مورد توجه بوده نکات اخلاقی بوده و بسیاری از شاعران و نویسندگان به بیان نکات اخلاقی پرداخته اند. و کتاب های عرفانی ما نیز به نوعی نکات اخلاقی در خود دارند از جمله کتاب سعادت نامه که شامل نکات عرفانی بسیاری بوده ولی با این حال حکایت های آن متضمن آموزه های اخلاقی نیز می باشد که می تواند قابل مقایسه با کتاب تعلیمی بوستان سعدی قرار گیرد. سوالی که مطرح است این اس...
بررسی تطبیقی «اتانازی» داوطلبانه ی غیرفعال در اخلاق وظیفه گرای کانتی و اخلاق فضیلت گرای اسلامی
از سال ها پیش که «اتانازی» به عنوان راهکاری برای کاهش درد و رنج بیماران مطرح شد، با چالش های حقوقی و اخلاقی فراوانی روبه رو گردید. صرف نظر از مباحث حقوقی و فقهی این مسأله، آن چه برای نویسندگان این مقاله اهمیت دارد بررسی روایی یا ناروایی اخلاقی آن است اما از آن جا که مکاتب اخلاقی مختلف، پاسخ های متفاوتی به این مسأله دارند کوشیده شده است تا جنبه های اخلاقی آن در دو دستگاه اخلاقی وظیفه گرا (با قرا...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 9 شماره 1
صفحات 97- 118
تاریخ انتشار 2019-08-23
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023